In Zuid-Limburg wordt regelmatig gesproken over nieuwe mogelijkheden omtrent het, door middel van watermolens, opwekken van energie in bijvoorbeeld de Geul. In Valkenburg loopt de discussie om bij bestaande stuwen (o.a. de Walramstuw) energie te gaan opwekken. Dit kan grote consequenties hebben voor de diverse vissoorten en andere flora en fauna van deze unieke rivier.
“De Geul kan op geen enkele wijze een zinnige bijdrage leveren aan energie uit waterkracht. Daarvoor is het debiet en verval van onze laaglandbeken te klein. Desondanks duiken er overal initiatieven op. Het is dweilen met de kraan open op deze manier. Het waterschap zou hier stelling tegen moeten nemen,” aldus Didier Lemmens, bestuurslid van Sportvisserij Limburg.
Problematiek omtrent watermolens
Sportvisserij Limburg maakte een analyse van de problematiek omtrent watermolens. Zo leidt permanent stuwen ten behoeve van elektriciteitsopwekking tot verslibbing van de bodem boven de stuw en tot het afsterven van het biotoop door sendimentafzetting, waardoor er geen macrofauna en stromingsminnende vissen meer kunnen leven. De opwekking van stroom is zo minimaal dat het geen substantiële bijdrage levert aan de energie behoefte.
Daarnaast belemmeren watermolens de vismigratie. Een gezond leefmilieu met voldoende paai-, opgroei-, voedsel- en overwinteringsgebieden is van levensbelang voor vissen. Minstens zo belangrijk is dat vissen ongehinderd heen en weer kunnen zwemmen tussen deze gebieden. Bij watermolens ontbreekt er vaak een vistrap waardoor er geen vismigratie mogelijk is. Enkele voorbeelden hiervan zijn de Molen Otten in Wijlre en Molen Spelt in Meerssen.
Bovendien ontbreken er vaak visbeschermende maatregelen om te voorkomen dat vissen in de turbine ernstig worden beschadigd of vermalen.
Invloed op de Kaderrichtlijn Water
De consequenties van deze problemen hebben allemaal invloed op de Kaderrichtlijn Water (KRW) score. Waterschap Limburg is ervoor verantwoordelijk dat de score “goed” gehaald wordt in 2027. Daar zijn we nog lang niet. Sportvisserij Limburg ziet dan ook een taak voor Waterschap Limburg om nieuwe en in gebruik zijnde turbines bij watermolens in haar beheergebied te beoordelen en eisen te stellen aan maximale vissterfte bij deze turbines. Op veel plekken is bekend dat er ten gevolge van turbines vissterfte optreedt, maar dat die pas wordt geconstateerd wanneer er actief wordt gemonitord.
Maatregelen
Het waterschap zou visbeschermende maatregelen moeten eisen en de bedrijver van de molen via monitoring laten aantonen dat de gestelde norm niet wordt overschreden. Dit gebeurt ook op de grote rivieren als Maas en Rijn. Daarnaast zou er een kader ontwikkeld kunnen worden waarin vistrappen verplicht gesteld worden, met name in bestaande situaties.
“Niet alleen de Geul, maar ook rivieren als de Roer en Swalm kunnen geen enkele zinnige bijdrage leveren aan energieopwekking. De prikkel van Provincie Limburg betreffende subsidies voor waterkracht moet dan ook gestopt worden”, aldus Didier Lemmens.
Sportvisserij Limburg in gesprek met betrokken partijen
Sportvisserij Limburg pleit tegen waterkracht in de Geul en andere kwetsbare Limburgse beken vanwege de grote negatieve consequenties en de marginale opbrengsten. De bijzondere vissoorten die hier zwemmen, zoals de beekforel en zalm, moeten worden beschermd. Het gesprek zal hierover worden aangegaan met betrokken partijen zoals Waterschap Limburg en de lokale politiek. Er zijn genoeg alternatieven op het gebied van duurzame energieopwekking, die niet ten koste gaan van unieke flora en fauna in de meest bijzondere beken van Nederland.