Herstel van zalm in het gedrang door visserij rond de Haringvlietdam

De issue

De overheden in o.a. Duitsland, Frankrijk en Zwitserland hebben in het kader van Europese afspraken al honderden miljoenen euro’s gestoken in herstel van populaties bedreigde trekvissoorten, zoals de zalm, elft en de fint. Een groot deel van de inspanningen bestaat uit het opruimen of beter toegankelijk maken van stuwen, dammen en waterkrachtcentrales voor trekvissen. Alleen in Duitsland wordt voor de Rijn tot 2027 ruim 600 miljoen euro geïnvesteerd, zodat de vissen weer tussen zee en hun paaiplaatsen in de rivier kunnen migreren.

Vrije doorgang

Ondanks de jarenlange inspanningen stagneert de groei van trekvispopulaties en blijft deze op een te laag niveau. Nederland zet sinds dit jaar de Haringvlietsluizen geregeld op een kier, zodat trekvissen de laatste hindernis tussen rivier en zee kunnen nemen. Maar om trekvissen echt een vrije doorgang te geven, zijn afspraken over visserij aan beide kanten van de sluizen ook cruciaal. Op dit moment vindt er in het Haringvlietgebied fuiken-, staand want- en sleepnetvisserij plaats.

Vissen die rond de Haringvlietsluizen in de zoet-zoutwaterovergang verblijven, worden daardoor aanzienlijk verstoord of per ongeluk gevangen. De 24 natuurbeschermings- en sportvisserijorganisaties vragen daarom uit voorzorg om een ruime zone rond de Haringvlietsluizen met een verbod op fuiken-, staand want- en sleepnetvisserij. Zij hebben op dinsdag 19 november een brandbrief met deze oproep aangeboden aan de Vaste Kamercommissie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. In de media was er ook veel aandacht voor de brandbrief en petitie. Onder andere De Volkskrant, NOS, het AD schonken er uitgebreid aandacht aan.

Zalmherstel in Limburg

“Ook in Nederland zijn we bij rivieren, zoals de Roer al jaren met hart en ziel bezig met herintroductieprojecten voor trekvissen, zoals de zalm”, aldus bestuurslid van Sportvisserij Limburg en lid van de Visstandbeheercommissie (VBC) Roerdal.

De VBC werkt daar samen met de Duitse groep vrijwilligers van de Angelverein Düren aan de terugkeer van de zalm in de Roer. Volwassen zalmen worden gevangen in de ECI vispassage te Roermond. Deze vissen worden vervolgens naar de Belgische zalmkwekerij in Érezée gebracht en daar afgestreken. De zalmeitjes worden uitgebroed in twee kwekerijen in Obermaubach. Als de jonge zalmpjes groot genoeg zijn worden ze uitgezet in de Roer en haar zijbeken. 

Dat er meer zalmen de Maas zijn binnengetrokken werd bewezen door de vangsten van een dertigtal grote zalmen bij de stuw van Lith in de wintermaanden van 2018. Deze zalmen werden voorzien van een zender en kunnen dus op hun trekweg worden gevolgd. Tot nu toe is van deze groep nog geen zalm teruggevangen. Rijkswaterstaat voert dit onderzoek bij Lith al een aantal jaren uit. “Het aantal bij de ECI en in België teruggevangen, gezenderde zalmen in die jaren valt tegen en onderzoek van de verkregen data zal moeten uitwijzen waar al deze zalmen gebleven zijn en welke knelpunten er zijn en waar deze zich bevinden. Het openen van de kier in de Haringvlietdam heeft tot nu toe nog niet het gewenste resultaat van meer vangsten opgeleverd. Hopelijk zal dit in de nabije toekomst wel het geval zijn”, vertelt Thijs Belgers.

Haringvliet: monding Rijn en Maas

Het Haringvliet is van oudsher de monding van de Rijn en de Maas. Vóór de aanleg van de Deltawerken was dit het belangrijkste in- en uittrekpunt van migrerende vissen tussen de Noordzee en de Rijn en de Maas. De populaties trekvissen in de rivieren zijn in de vorige eeuw door de bouw van hindernissen, vervuiling, kanalisatie en overbevissing ingestort en soorten als de steur zijn zelfs geheel uit onze wateren verdwenen. De bouw van de Haringvlietdam in 1971 blokkeerde de trekroute voor trekvissen helemaal. Die situatie is de afgelopen decennia sterk verbeterd. Het water is veel schoner, visserij is sterk afgenomen en de rivierroute wordt beter toegankelijk. 

Thijs Belgers zegt tot slot. “Om de herintroductie projecten te laten slagen is het noodzakelijk dat de trekvissen een vrije doorgang vinden van de Noordzee naar de paaiplaatsen en niet in vissersnetten belanden rond de Haringvlietsluizen. Anders worden alle inspanningen teniet gedaan. Voor bedreigde trekvissoorten is bescherming nodig. Met de brandbrief wordt namens 24 natuurbeschermings- en sportvisserijorganisaties de Nederlandse overheid daarom opgeroepen om een ruime beschermingszone in te stellen rond de Haringvlietdam.”