De Raad van State heeft enkele vergunningen vernietigd waarin visbeschermende maatregelen werden geëist bij de waterkrachtcentrales in de Maas bij Linne en bij Lith. Energieconcern RWE zou volgens die vergunningen extra maatregelen moeten nemen, wanneer in de waterkrachtcentrale van RWE in Linne en Vattenfal in Lith samen meer dan 10 procent van de zalmen en schieralen sterft bij pogingen de centrales te passeren. In de praktijk is sprake van 20 tot 30 procent sterfte voor schieraal en meer dan 10 procent voor jonge zalm. Voor andere vissoorten is er helemaal geen specifieke bescherming.
Afgelopen week waren we nog erg blij dat een journalist van De Limburger op bezoek kwam bij de ECI waterkrachtcentrale om aandacht te besteden aan de bescherming die vissen nodig hebben en de knelpunten waar trekvissen mee te maken hebben. Bestuurslid van Sportvisserij Limburg, Thijs Belgers, die zich hier al jaren voor inzet, leidde de journalist rond en vertelde over de grote problemen die waterkrachtcentrales veroorzaken met betrekking tot de visstand. Als resultaat verscheen er deze week een mooi artikel in De Limburger dat uitgebreid aandacht hieraan besteedde. Het volledige artikel ‘
Terugkeer met dodelijke hindernissen voor zalm in Limburgse rivieren’ is ook digitaal te verkrijgen via De Limburger.
Het is dan ook extra pijnlijk om in dezelfde week dit zeer treurige nieuws te ontvangen. Het bericht ‘
Waterkrachtcentrale in Linne hoeft vermalen van vissen niet verder te voorkomen’, dat De Limburger hierover publiceerde is ook digitaal te verkrijgen via hun website.
Visvriendelijke turbines vindt RWE te duur
In de vernietigde vergunningen werd onder meer voorgeschreven dat RWE visvriendelijke turbines in de waterkrachtcentrale zou bouwen, of een waarschuwingssysteem zou installeren waarmee de trek van jonge zalm kan worden voorspeld. De centrales worden dan stilgelegd op het moment dat de trekvissen passeren. RWE vond die voorschriften te dwingend en heeft ze helaas met succes aangevochten bij de Raad van State. De redenen dat RWE heeft afgezien van de afspraken zijn de hoge kostprijs en de vraag of de visvriendelijke turbines zouden werken. Voor de opwekking van stroom gebruikt de waterkrachtcentrale nu dus vier gewone waterturbines in plaats van de visvriendelijke variant, met verminkte vissen en vissterfte als gevolg.
Aangetroffen verminkte zalm Sterke twijfel over het waarschuwingssysteem en Migromat
Er is wel een waarschuwingssysteem voor de trek van jonge zalm en zeeforel geïnstalleerd, zodat turbines dan kunnen worden stilgezet. Ook is een ‘Migromat’ in gebruik genomen. Dit is een systeem dat waarschuwt wanneer schieraal gaat migreren. Er lopen echter nog onderzoeken bij de waterkrachtcentrales van Linne en Lith naar het functioneren van deze Migromat voor schieraal en een Early Warning systeem voor zalmsmolts. De twijfels over de effectiviteit van deze maatregelen, namelijk het beperken van de totale schade aan schieraal en smolts bij de stuwen van Linne en Lith te beperken tot 10%, blijven vooralsnog bestaan. Met name het beperkte aantal maanden in het jaar dat hiervoor is vastgesteld wordt te gering geacht.
Voor trekkende vissoorten is een vistrap en een vis-bypass (die niet werkt) aangelegd, maar veel zalmen en alen weten die vispassages niet te vinden. Ze kunnen dan van onderuit de uitgang van een turbine inzwemmen, waar ze worden vermalen in een snel ronddraaiende turbinerotor. Onbekend is hoeveel zalmen dit overleven of sterven. Regelmatig worden zowel in de Maas als in de Roer zwaargewonde en verminkte zalmen gevangen.
Een verder gemis is nog steeds dat alleen schieraal en smolts bescherming krijgen, maar alle overige vissoorten in de Maas blijven het gehele jaar vogelvrij. Dit terwijl in de jaarlijkse MWTL onderzoeken de visstand in de Maas als ver beneden peil wordt gerapporteerd. De eventuele bouw van de waterkrachtcentrale bij de stuwen van Belfeld en Borgharen zal dit alleen nog maar erger maken.
Waterkrachtcentrales worden landelijk en internationaal steeds meer als ongewenst beschouwd
In Nederland leveren waterkrachtcentrales vanwege de geringe hoogteverschillen in de rivieren weinig op. Volgens het CBS komt 0,2 procent van alle hernieuwbare energie in Nederland van waterkracht. De waterkrachtcentrale in Linne heeft een capaciteit van 11 megawatt, maar is met een jaarlijkse opbrengst van gemiddeld slechts 60% niet rendabel volgens de gespecialiseerde website Microhydropower.net. De bouw heeft 32 miljoen euro gekost. Het genereren van groene stroom kost meer dan de elektriciteitstarieven opbrengen. Met dit in het achterhoofd is het extra zuur te beseffen dat hier dagelijks grote aantallen vissen door sneuvelen.
Landelijk wordt de bouw van een waterkrachtcentrale door steeds meer organisaties, waar onder het Wereld Natuur Fonds, Natuurmonumenten, Stichting Ark Natuurontwikkeling en World Fishmigration Organisation als ongewenst beschouwd. Ook binnen de Europese Gemeenschap, hiertoe gestimuleerd door de European Angling Association, wordt waterkracht steeds kritischer beoordeeld. In diverse Europese landen, met name in de Balkan worden plannen voor waterkracht ingetrokken. Wereldwijd worden regelmatig stuwdammen, al dan niet met een overbodig geworden waterkrachtcentrale, na initiatieven van de Dam Removal Organisation opgeblazen met verbazing wekkend snelle resultaten wat het ecologisch herstel van de betreffende rivieren.
Sportvisserij Limburg vindt het zeer kwalijk dat de vissen niet beter beschermd worden. Jarenlang is er door de sportvisserij strijd gevoerd om de vissen te beschermen, migratieknelpunten op te lossen en de visstand te verbeteren. Het is doodzonde dat er op het gebied van waterkracht niet meer rekening wordt gehouden met de inwoners van de rivier. Groene stroom wordt hierdoor bloedrood!