Palingsterfte veroorzaakt door het pompgemaal bij de IJzeren Man in Weert moet aan het einde van deze week tot het verleden behoren. In opdracht van het Waterschap Limburg wordt momenteel een visvriendelijke pomp gemonteerd in het gemaal. Daarnaast past een aannemer de in- en uitstroom van het gemaal aan.
Dode palingen in de Weteringbeek
Vanaf eind 2012 maakt een in de buurt woonachtige passant bij het Waterschap geregeld melding van gewonde en dode palingen in de Weteringbeek. Dat is de waterloop aan de bovenzijde van de IJzeren Man. In alle gevallen gaat het om forse palingen van 75 cm en meer. Het zijn zogenaamde ‘schieralen’, zilvergrijze, behoorlijk vette, nog niet geslachtsrijpe palingen. Dieren aan het begin van de grote trek naar de zesduizend kilometer verderop gelegen voortplantingsgebieden in de Sargassozee.
Onmogelijke hindernis
Het pompgemaal aan de bovenzijde van de recreatieplas, tegenover het ‘Botenhuis’ blijkt al jaren op rij, een onmogelijk te nemen hindernis voor trekvis zoals paling. Bij die passage van de pomp worden de, meer dan polsdikke palingen ergens in het gemaal of de leidingen verwond, platgedrukt, gemangeld of onthoofd.
Doorgaans worden de kadavers en ernstig beschadigde vissen gevonden op enkele tientallen meters van het gemaal. Dat gebeurt vooral op winderige dagen in de periode tussen september en april wanneer het gemaal het water uit de IJzeren Man op volle kracht afvoert.
Fotograaf: Gert van Elk
Noodklok voor paling
In heel Europa luidden uiteenlopende organisaties al meer dan vijftig jaar de noodklok voor paling. Zo zou de stand van de aal in dit land nog maar een fractie zijn in vergelijking met 30 jaar geleden. De vangsten zijn sinds 1980 teruggelopen met 75 procent. Mogelijke oorzaken worden gezocht in het verlies van leefgebieden, knelpunten bij de trek, verontreiniging met zware metalen en problemen bij de voortplanting.
Maar er moet ook rekening worden gehouden met omstandigheden op zee, of landinwaarts problemen in verband met stuwen, sluizen, waterkrachtcentrales, predatie en de vangst van vis.
De complexiteit van die problemen worden gelukkig al langer ook in Europees verband onderkend. Zo ambieert het Europees Aalbeheerplan een ongehinderde wegtrek van 25 procent van de paairijpe paling nu, tot 40 procent in de toekomst.
Deskundigen gaan er al jaren van uit dat het herstel van de paling nog vele, vele generaties zal duren. In dat verband wordt keer op keer gehamerd op principes van voorzorg en bewustmakingscampagnes.
Forse toename kosten
Aanvankelijk was het de bedoeling dat de visvriendelijke maatregelen al in de zomer van 2017 zouden worden getroffen. Het Waterschap had echter geen rekening gehouden met extra aanpassingen aan de in- en uitstroomvoorziening. Hierdoor namen de kosten fors toe en is een extra bijdrage gevraagd en toegezegd door de Provincie Limburg. De kosten voor deze voorziening aan het gemaal van de IJzeren Man bedragen nu 67.500 euro.